یکی از مسائلی که بسیاری از افراد با آن مواجه‌اند، این است که چرا گاهی نمی‌توانند در شب بیدار شوند و نماز شب بخوانند، با وجودی که دلشان می‌خواهد از این عبادت بهره‌مند شوند. مرحوم علامه حسن‌زاده آملی (ره) در کتاب «پندهای حکیمانه» این مسئله را با روایتی از حضرت سلمان فارسی (رضی‌الله‌عنه) توضیح می‌دهند.

روزی شخصی نزد سلمان فارسی آمد و به او گفت: «ای ابا عبدالله، من نمی‌توانم شب‌ها بیدار شوم و نماز شب بخوانم. هر چه تلاش می‌کنم، خواب مرا در بر می‌گیرد و نمی‌توانم خود را از خواب شبانه رهایی بخشم.»

سلمان فارسی در پاسخ به او فرمود: «اگر می‌خواهی شب‌ها بیدار شوی و نماز شب بخوانی، در روز مراقب باش و از گناه دوری کن. زیرا گناه باعث غفلت دل می‌شود و قلب انسان را می‌سختاند، تا جایی که قدرت بیداری در شب را از دست می‌دهد.»

این پاسخ حکیمانه نشان می‌دهد که گناه یکی از موانع بزرگ در برابر عبادت است. هنگامی که انسان در طول روز مرتکب گناه می‌شود، دل او از نور تقوی و پاکی دور می‌شود و همین امر باعث می‌شود که در شب‌ها نتواند در برابر خواب مقاومتی نشان دهد و فرصت‌های معنوی شب را از دست بدهد. نماز شب، عبادتی است که نیازمند قلبی صاف و پاک است. گناه، قلب انسان را از حالت نورانی خارج کرده و به غفلت می‌برد.

علامه حسن‌زاده آملی در کتاب «پندهای حکیمانه» (جلد 1، ص 149) این نکته را به زیبایی بیان کرده‌اند که عبادت در شب، نشانه‌ی دل پاک و نورانی است و یکی از عواملی که می‌تواند انسان را از بهره‌برداری از این فرصت‌های معنوی محروم کند، گناه است. بنابراین، اگر در شب‌ها نمی‌توانیم از نماز شب بهره‌مند شویم، شاید نیاز است که در طول روز بیشتر به مراقبت از نفس و دوری از گناه بپردازیم تا دل‌مان آماده برای پذیرش نور عبادت در شب باشد.

این پند حکیمانه از سلمان فارسی، پیامی عمیق به ما می‌دهد که در پی عبادت‌های شبانه باید در روز به پاکسازی روح و نفس خود پرداخته و از هرگونه گناه و آلوده‌سازی دل پرهیز کنیم.